Jana 8:58 – ja już byłem (ego eimi)
Kolejną manipulacją tekstem biblijnym, przy czym niekiedy całkiem niezamierzoną i nieświadomą przez niektórych, jest tym razem fragment z ew. św. Jana 8:58, gdzie Jezus mówi o sobie że jest: „ego eimi” czyli „ja jestem”. Oczywiście nie chodzi tu o jakiś żaden tytuł boski, co próbuje się w tym miejscu zasugerować, lecz o zwykłe udzielenie odpowiedzi na oskarżenia Żydów pod adresem Jezusa, kiedy zapytali się go „50 lat nie masz a Abrahama widziałeś?”. Na co Jezus zwyczajnie po człowieczemu odrzekł im, że to on „jest” („ego eimi” = dosłownie „ja jestem”), ot i tyle, żadnej sensacji tutaj mnie ma. Jednak bardziej precyzyjniej można by to również przetłumaczyć jako „ja byłem już zanim Abraham się urodził”, co też czyni wiele przekładów PS. Potem podchwytuje się podobne oświadczenie ze ST, mianowicie z ks. Wyj 3:14, gdzie Bóg mówi „Ja jestem tym” i przez to niby że Jezus już jest tutaj tym samym Bogiem co JHWH ze ST. Może i jakieś podobieństwo jest, lecz w jednym mamy wyraźnie do czynienia z tytułem, a w drugim ze zwykłym stwierdzeniem odnośnie wieku.
Zobaczmy jak wygląda to w przekładach greckich
Jak widać przekład katolicki oddaje tutaj gr. frazę „ego eimi” na „ja jestem”, oczywiście jest ona do przyjęcia w tłumaczeniu dosłownym, gdyż tak faktycznie w oryginale jest i to żaden błąd. Natomiast już trudniej będzie takim tłumaczeniem oddać prawdziwy sens myśli i całej tej sytuacji tak by było to czytelne i zrozumiałe dla współczesnego odbiorcy. No bo co innego „ego emi” jak tytuł czy imię a co innego po prostu zwykłe „ja jestem” w sensie czasu, tak jak „ja trwam” albo „ja żyję” już kupę lat i aż dotąd „jestem”.
W taki właśnie sposób tłumaczy „ego eimi” Przekład Nowego Świata, który determinuje cały kontekst tej historii, bowiem jak napisałem wcześniej tu nie o tytuł chodzi, ale zwyczajnie o wiek.
Tutaj niżej przykłady użycia tego zwrotu gr. ‚ego eimi’ – „ja jestem”, który niby to ma stanowić o tytule Jezusa jako Bóstwa, lecz jak się okazuje ze sposobu użycia tego członu tylko choćby tutaj w samym 8 rozdz. ew. Jana jest to stwierdzenie jedynie faktu lub czynności która trwa od jakiegoś czasu dotąd, tak jak: ‚ ja jestem Janek’, ‚to ja jestem’, ‚jestem człowiekiem’ albo ‚ja już byłem miesiąc temu na tym forum i aż do teraz jestem’ – więc byłem i ‚ciągle jestem.’
Jest to to tzw. „Czas teraźniejszy przeszły” często spotykany choćby w gr. jak też np. w j. ang.
Obie formy są poprawne w przypadku 8. 58 PNŚ użył – ‚ja byłem’ co wynika z kontekstu i trafniej oddaje sens zdania w którym Żydzi pytają się Jezusa tylko o wiek, więc im na to mówi że „był już zanim Abraham się urodził” i jest dotąd z nimi.
To tylko tyle, nic nadto żadnej filozofii w tym nie ma. Tu nie o żaden tytuł chodzi, który się wyróżnia wielką czcionką dla zmyłki by to zasugerować imię czy tytuł Bóstwa.
Tak oddaje „ego eimi = ja jestem” Biblia Tysiąclecia:
8:12 – A oto znów przemówił do nich Jezus tymi słowami: Ja jestem światłością świata
8:18 – Oto ja sam wydaję świadectwo o sobie samym oraz świadczy o Mnie Ojciec, który Mnie posłał
8:24 – Tak, jeżeli nie uwierzycie, że ja jestem, pomrzecie w grzechach swoich
8;28 – Rzekł więc do nich Jezus: Gdy wywyższycie Syna Człowieczego, wtedy poznacie, że ja jestem i że Ja nic od siebie nie czynię, ale że to mówię, czego Mnie Ojciec nauczył.
8.:58 – Rzekł do nich Jezus: «Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Zanim Abraham stał się, JA JESTEM
Czy użycie tu wszędzie (ego eimi) nasuwa myśl o tytule? Zwłaszcza w 8:2 gdzie Jezus tylko stwierdza fakt że jest czymś, w tym przypadku symboliczną ‚światłością świata’? Albo w 24 wer. 24, 28 gdzie mówi, że go poznają jako człowieka Jezusa, że to o nim mowa – to tylko o to chodzi, stąd w (58) był i jest.
Warto zwrócić uwagę na 18 werset jak oddano (ego eimi ): ‚oto ja sam’. A dlaczego nie ja jestem?
„Jeżeli ja jestem” ma być tytułem to już „ja sam” nie za bardzo jakoś pasuje do tego. Tytuł czy imię w jednym języku powinien raczej być identyczny, zatem tu nie o to chodzi, lecz o stwierdzenie tylko jakiegoś stanu rzeczy. Innymi słowy „Ja sam” znaczy tyle co to „ja jestem we własnej osobie”, „to ja”.
Biskup rzymskokatolicki Kazimierz Romaniuk w swoim przekładzie NT oddaje (Jana 8:58) na:
‚nim jeszcze się pojawił Abraham, Ja już byłem (ego eimi)’.
Zatem dlaczego my w PNŚ idąc za bsk. Romaniukiem nie możemy przetłumaczyć tego tak samo – ‚ja już byłem’?
Tutaj przykłady z opracowań różnych biblistów z reguł gramatyki greckiej które dopuszczają takie tłumaczenie jakiego dokonał PNŚ czyli „i was = ja byłem, lub i have been = jestem od kiedyś do teraz” , a nawet uważają za bardziej wskazane i trafniej oddające sens pierwotnego tekstu.
Stan wspomniany w Ewangelii według Jana 8:58 rozpoczął się, „zanim Abraham zaczął istnieć”, i w dalszym ciągu trwa. W tej sytuacji grecki czasownik – ‚eimi’, podany w pierwszej osobie liczby pojedynczej, w czasie teraźniejszym trybu oznajmującego, słusznie przetłumaczono za pomocą czasu przeszłego. Wprawdzie ‚eimi’, biorąc dosłownie, jest formą czasu teraźniejszego, ponieważ jednak poprzedza ją aorystyczna fraza bezokolicznikowa odniesiona do przeszłości Abrahama, należy uznać, iż w tym wypadku chodzi o tak zwane praesenshistoricum, czyli czas teraźniejszy użyty w narracji zamiast czasu przeszłego.
Hadley i Allen tak piszą na ten temat:
„CZAS TERAŹNIEJSZY HISTORYCZNY. W żywej narracji przeszłe zdarzenie jest często rozumiane i opisywane jako rozgrywające się w chwili obecnej (…) W takim zastosowaniu czas teraźniejszy bywa bez skrępowania używany zamiennie z czasami przeszłymi (…)” (Greek Grammar, par. 828).
A. T. Robertson, autor dzieła A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Research (Gramatyka grecka Nowego Testamentu w świetle badań historycznych), wyjaśnia na stronach 866-869 pod hasłem „Czas teraźniejszy historyczny”:
„Ta plastyczna konstrukcja jest znana we wszystkich językach, zwłaszcza w użyciu potocznym (…) w greckim spotyka się ją znacznie częściej niż w angielskim; stanowi ocalały element ‚pierwotnego pnia językowego’. ‚Poprzedza podział na formę niedokonaną i aoryst’. (…) Występuje dość często w LXX [Septuagincie], (…) Hawkins naliczył w LXX aż 337 wypadków posłużenia się czasem teraźniejszym historycznym. Używa go również Józef Flawiusz.”
Przykłady z Nowego Testamentu są wręcz uderzające. Czas ten nie zawsze jest aorystyczny. Może oznaczać czynność trwającą, jak to jest w wypadku imperfektu. (…) Hawkins (…) znalazł 93 przykłady użycia czasu teraźniejszego historycznego w Ewangelii według Mateusza (z czego 15 w przypowieściach) i aż 162 w Ewangelii według Jana oraz 151 u Marka. Konstrukcja ta rzadko występuje w pozostałej części Nowego Testamentu. Najczęściej pojawia się w Ewangeliach: według Marka, Jana, Mateusza, w takiej właśnie kolejności (…)”
W książce Archibalda T. Robertsona A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Research (Gramatyka greckiego Nowego Testamentu w świetle badań historycznych) czytamy:
„Czasownik [eimí] (…) używany jest niekiedy jak inne czasowniki w formie orzeczenia i oznacza istnienie, tak jak w (…) [ego eimí] (Jana 8:58)” (Nashville, Tennessee 1934, s. 394”
Ernest De Witt Burton, Syntax of the Moods and Tenses in N.T. Greek, ‚The Tenses’, par.17, p.10.”
„Konstrukcja ‚The Present of past Action still in Progress [PPA]. Czas teraźniejszy w trybie orzekającym, w połączeniu z przysłówkowym wyrażeniem oznaczającym trwanie i odnoszącym się do czasu przeszłego, używane jest czasami w grece jak i w niemieckim w celu opisania działania, które rozpoczyna się w przeszłości, oraz jest ciągle w trwaniu w chwili wypowiadania owego zdania. Angielski idiom wymaga użycia w takim przypadku czasu ‚perfect’ „.
Kenneth L. McKay,’ , A New Syntax of the Verb in New Testament Greek ,An Aspectual Approach’
„Czasy… 4.2.4. Konstrukcja ‚Extension from Past’. Kiedy użyte jest z wyrażeniem z czasu przeszłego […] czas teraźniejszy sygnalizuje działalność rozpoczętą w przeszłości i trwającą do czasu teraźniejszego: Łk. 13.7; 15. 29; Jn 14. 9; Dz 27.33; Jn 8.58 [prin Abraam.. ego eimi], ‚ja istnieję od czasów poprzedzających narodzenie Abrahama’…”
Nicholas Kip wykładowca łaciny i greki w Phillips Academy, tak oto się wypowiada odnośnie użycia zwrotu „ego eimi” w J 8:58
Zwolennicy Trójcy wyraźnie przekręcają sens niektórych wersetów. Klasycznym tego przykładem jest werset z Ewangelii według Jana 8:58, gdzie przytoczono wypowiedź Jezusa: „Zanim Abraham stał się, JA JESTEM” (Biblia Tysiąclecia). Rzecznicy dogmatu o Trójcy wskazują tu na słowa Jezusa „JA JESTEM” i łączą je z wypowiedzią Jehowy do Mojżesza z Księgi Wyjścia 3:14 (BT) „JESTEM, KTÓRY JESTEM”. Ich zdaniem, jeśli zarówno Jezus, jak i Jehowa użyli słowa „jestem”, to muszą być tą samą osobą. Tymczasem w tekście greckim w Jana 8:58 jest odmieniony czasownik „być” w czasie teraźniejszym — jestem.
Nawet w swoich własnych podręcznikach gramatyki biblijnej potwierdzają, że tam, gdzie się pojawia w zdaniu greckim zwrot w czasie przeszłym, czasownik w czasie teraźniejszym można niekiedy tak tłumaczyć, jakby wyrażana czynność zaczęła się w przeszłości i trwała do teraźniejszości. Tak samo jest w języku francuskim i w łacinie. A zatem w New World Translation oddano zwrot grecki właściwie, używając słowa „byłem” zamiast „jestem” (Jana 8:58). Tymczasem obrońcy Trójcy twierdzą, że absolutnie nie można tego w ten sposób tłumaczyć. Zacząłem więc zdawać sobie sprawę z tego, że krytycy Świadków Jehowy przekręcają fakty.
Z literatury pozabiblijnej, greckiej:
„Pochodzę (‚ego eimi’) z miasta Petinthos” (Ksenofont ‚Opowieści efeskie’ 3.2)
„Inny powiada: ‚Ja to byłem (‚ego … eimi’) niegdyś konsulem’ .'” (Epiktet fr.18)
Tutaj również przetłumaczono (ego eimi) na: „ja byłem”, nie natomiast jako „ja jestem”
„Menander, Dyscolus 616:
“For I have been (eimi) a friend to you long before (prin) I knew you (aoryst)”.
Testament of Job 2.1:
“For I was (ego eimi) Jobab before (prin) the Lord named (aorist) me Job”.
Starosyryjskie tłumaczenie kuretoniańskie (3/4 w ne) ma w tym miejscu:
‚ja byłem i jestem’, co tez jest dowodem na to, że translator tak rozumiał tę frazę. Dodatkowo pośrednim dowodem są dziesiątki przekładów biblijnych, w których zespół tłumaczy zdecydował się na formę: ‚I have been’ = ‚ja byłem’ bądź pokrewną.
Przekłady Biblii
Czy tylko ŚJ dokonali takiej ‚zmiany’? Otóż nie tylko. Pod spodem lista przekładów, które oddają to identycznie jak PNŚ:
gdzie angielskie „i was”, „have been”= „ja byłem”, „ja istnieję”
1. The Living New Testament: „The absolute truth is that I was in existence before Abraham was ever born.”
2. The 20th Century New Testament: „before Abraham existed I was.”
Noyes, G.R. N.T. (1878)
3. I say to you, from before Abraham was, I have been.
Hanson, J.W. New Covenant (1884)
4. I say to you, I am before Abraham was born.
Kraeling, E.G. Four Gospels (1962)
5. Jesus declares to them that before Abraham was, He (Jesus) is (hint of His preexistence) .
Parker, P.G. Clarified N.T.
6. Jesus answered, before Abraham existed, I existed.
Cotton Patch Version (1970)
7. I existed before Abraham was born.
Ledyard, G.H. New Life Testament (1969)
8. I tell you, before Abraham was born, I
was and sum and always will be.
Dr. E.C. Dymond N.T. (1972)
9. The Complete Bible, An American Translation
Goodspeed: „I tell you I existed before Abraham was born.”
10. New Believers Bible, New Living Translation:
„I existed before Abraham was even born.”
11. The New Testament, C. B. Williams: I existed before Abraham was born.”
12. The Living Bible: „I was in existence before Abraham was ever born.”
13. The New Testament, From the Peshitta Text,
Lamsa: „Before Abraham was born, I was.”
14 An American Translation, In The Language of
Today, Beck: „I was before Abraham.”
15. New Testament Contemporary English Version:
„I tell you. Thateven before Abraham was, I was, and I am.”
16. The Unvarnished New Testament: „Before Abraham was born, I have already been.”
17. The New Testament, Kleist &Lilly: „I amhere-and I was before Abraham.”
18. The New Testament in the Language of the People,
Williams: „I existed before Abraham was born.”
19. The New Testament, Noyes: „From before Abraham was, I have been.”
20. A Translation of the Four Gospels, Lewis: „Before Abraham was, I have been.”
Wakefield, G. N.T. (1795)
21. Jesus said unto them: before Abraham was born, I am He._
22. The Syriac New Testament, Murdock: „Before Abraham existed I was.”
23. The Curetonian Version of the Four Gospels, Burkitt& The OldGeorgian Version of the Gospel of John,
Blake &Briere
„Before Abraham came to be, I was.”
24. The New Testament Or Rather the New Covenant,
Sharpe: „I was before Abraham was born.”
25. The 20th Century New Testament 1904: „Before
Abraham existed I was already what I am.”
26. The New Testament, Stage: „Before Abraham
came to be, I was.”
27. International Bible Translators 1981
I was alive before Abraham was born!__
28. The Coptic Version the New Testament in the
Southern Dialect, Horner: „Before Abraham became, I, I am being.”
29. The Documents of the New Testament, Wade:
„Before Abraham came into being, I have existed.”
30. Noli, M.F.S. N.T. (1961)
I tell you, I existed before Abraham was born.
31. The Concise Gospel and The acts, Christianson:
„I existed even before Abraham was born.”
32. A Translators Handbook to the Gospel of John, Nida:
„Before Abraham existed, I existed, or. Ihave existed.”
33. The Simple English Bible: „I was alive before
Abraham was born.”
34. The Original New Testament, Schonfield: „I tell you
for a positive fact, I existed before Abraham was born.”
35. The Complete Gospels Annotated Scholars Version,
Miller: „I existed before there was an Abraham.”
36. Swann, G. N.T. (1947)
I existed before Abraham was born_
37. International English Version (2001)
„I was alive before Abraham was born
38. The Twentieth Century New Testament:
“‘Believe me,’ Jesus replied, ‘before Abraham was born I was already what I am.’”
39. F. Pfaefflin’s Das Neue Testament (German):
“Jesus: ‘Before there was an Abraham, I was already there [war ich schon da]!’”
40. C. Stage’s Das Neue Testament (German):
“Jesus said to them: ‘Truly, truly, I say to you: Before Abraham was born, I was [war ich].’”
41. Nácar Colunga’s Nuevo Testamento (Spanish): “Jesusanswered: ‘In truth, in truth, I say to you:
Before Abraham was born, I was [era yo].’”
42. F. Delitzsch’s Hebrew New Testament and that by Salkinson-Ginsburg both have the verb in the perfect form
“I havebeen” (haiithi) instead of in the imperfect form.
43. A Translation of the Four Gospels from the Syriac of the Sinaitic Palimpsest, by Agnes Smith Lewis, London, 1894: “before Abraham was, I have been”
44. The Curetonian Version of the Four Gospels, by F. Crawford Burkitt, Vol. 1, Cambridge, England, 1904: “before ever Abraham came to be, I was”
45. Novum Testamentum . . . Ćthiopice (The New Testament . . . in Ethiopic), by Thomas PellPlatt, revised by F. Praetorius, Leipzig, 1899:
“before Abraham was born, I was”.
46. Kazimierz Romaniuk
Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, nim jeszcze pojawił się Abraham, Ja już byłem
47. Słowo Życia Nowy Testament, wyd. Living Bibles International o Living New Testament
Oświadczam wam, że gdy przyszedł na świat Abraham, ja już istniałem
48. Richard Lattimore, The Four Gospels and the Revelation (New York, 1979). „I existed before Abraham was born”
Rozdział 69 książki „Droga, prawda i życie” wyd. Świadków Jehowy
Kto jest ich ojcem — Abraham czy Diabeł? Jezus dalej naucza w Jerozolimie ważnych prawd podczas Święta Namiotów (Szałasów). Niektórzy obecni tam Żydzi właśnie mu powiedzieli: „Jesteśmy potomkami Abrahama i nigdy nie byliśmy niczyimi niewolnikami”. Jezus odpowiada: „Wiem, że jesteście potomkami Abrahama. A jednak chcecie mnie zabić, bo moje słowa nie wywierają na was żadnego wpływu. Ja mówię to, co widziałem, gdy byłem u swojego Ojca, a wy robicie to, co słyszeliście od swojego ojca” (Jana 8:33,37, 38). Sens wypowiedzi Jezusa jest jasny: Ma innego Ojca niż oni. Nieświadomi tego, co Jezus ma na myśli, Żydzi powtarzają: „Naszym ojcem jest Abraham” (Jana 8:39; Izajasza 41:8). To prawda, że są jego potomkami. Dlatego wydaje im się, że mają taką samą wiarę jak przyjaciel Boga, Abraham.
W związku z tym dalsze słowa Jezusa mogą być dla nich wstrząsające: „Gdybyście byli dziećmi Abrahama, to robilibyście to, co robił Abraham”. Prawdziwy syn rzeczywiście wzoruje się na ojcu. Jezus kontynuuje: „Tymczasem wy chcecie mnie zabić — człowieka, który powiedział wam prawdę usłyszaną od Boga. Abraham nigdy by tego nie zrobił”. Później wypowiada zagadkowe stwierdzenie: „Robicie to, co wasz ojciec” (Jana 8:39-41).
Żydzi w dalszym ciągu nie pojmują, kogo Jezus ma na myśli. Twierdzą, że są prawowitymi synami Abrahama: „Nie jesteśmy nieślubnymi dziećmi. Mamy jednego Ojca — Boga”. Czy jednak Bóg naprawdę jest ich Ojcem? Jezus mówi: „Gdyby Bóg był waszym Ojcem, kochalibyście mnie, bo ja przyszedłem i jestem tutaj od Boga. Nie przyszedłem z własnej inicjatywy, ale to On mnie posłał”. Następnie zadaje pytanie i sam na nie odpowiada: „Dlaczego nie rozumiecie tego, co mówię? Dlatego, że nie możecie słuchać moich słów” (Jana 8:41-43).
Do tej pory Jezus próbował uświadomić im, jakie konsekwencje wynikają z odrzucenia go. Ale teraz stwierdza bez ogródek: „Waszym ojcem jest Diabeł, a wy chcecie spełniać pragnienia swojego ojca”. Jaki jest ich ojciec? Jezus go demaskuje: „On od początku był zabójcą i nie stał mocno w prawdzie, bo prawdy w nim nie ma”. Potem dodaje: „Kto ma Boga za Ojca, ten słucha tego, co mówi Bóg. Wy nie słuchacie dlatego, że Bóg nie jest waszym Ojcem” (Jana 8:44, 47).
Ta ostra krytyka złości Żydów. Ubliżają Jezusowi: „Czy nie mamy racji, gdy mówimy, że jesteś Samarytaninem i masz demona?”. Używając w odniesieniu do Jezusa określenia „Samarytanin”, wyrażają swoją pogardę wobec niego. Nie zwracając na to uwagi, Jezus odpowiada: „Nie mam demona. Szanuję swojego Ojca, a wy mnie znieważacie”. Jest to poważna sprawa, na co wskazuje zdumiewająca obietnica Jezusa: „Kto jest posłuszny moim słowom, nigdy nie umrze”. Nie chce przez to powiedzieć, że apostołowie ani jego inni naśladowcy nigdy nie umrą w sensie dosłownym. Chodzi raczej o to, że nigdy nie spotka ich wiecznotrwałe zniszczenie — „druga śmierć”, z której już nie ma zmartwychwstania (Jana 8:48-51;Objawienie 21:8).
Tymczasem Żydzi rozumieją to dosłownie i mówią: „Teraz już wiemy, że masz demona. Abraham umarł, prorocy również, a ty twierdzisz, że kto jest posłuszny twoim słowom, nigdy nie umrze. Czy jesteś większy niż nasz ojciec Abraham? A przecież i on umarł (…). Za kogo ty się uważasz?” (Jana 8:52, 53).
Oczywiście Jezus chce im pomóc zrozumieć, że jest Mesjaszem. Ale zamiast bezpośrednio odpowiedzieć na pytanie o swoją tożsamość, wyjaśnia: „Jeśli otaczam chwałą sam siebie, moja chwała nic nie znaczy. Ale to mój Ojciec otacza mnie chwałą — Ten, o którym mówicie, że jest waszym Bogiem. Wy Go nie poznaliście, ale ja Go znam. Gdybym powiedział, że Go nie znam, byłbym takim kłamcą jak wy” (Jana 8:54, 55).
Teraz Jezus znowu wspomina o przykładzie ich wiernego praojca: „Wasz ojciec Abraham bardzo się cieszył, że będzie mógł zobaczyć mój dzień. I zobaczył go, i się ucieszył”. Abraham wierzył w Bożą obietnicę i rzeczywiście wypatrywał przyjścia Mesjasza. Żydom brakuje takiej wiary, dlatego mówią: „Jeszcze 50 lat nie masz, a Abrahama widziałeś?”. Jezus odpowiada: „Zapewniam was, że zanim Abraham zaczął istnieć, ja już byłem”. W ten sposób nawiązuje do swojego przedludzkiego życia w niebie, gdzie był potężnym aniołem (Jana 8:56-58).
Żydzi, rozwścieczeni twierdzeniem Jezusa, że istniał przed Abrahamem, chcą go ukamienować. Jezus jednak odchodzi, nie doznając żadnej krzywdy.